Khau Gui Natna
By Sangpu Tangpua

Mi pil te suut daan in India a minute 4 hal zel in sucide om chih ahi. Gamchang kang leh India pumpi a thiltung te suut diing chih hileh I suut seeng kei diing. Himahleh tu hun a ei toh ki tuak,I tu lel dinmun. i hinna nangawn itt non lou a kilaak taak mai aziak asan gen di tampi a om di. Ken leng kana muh daan tamlou ka hon taklang ut hi.

Virtual world: Huntam zaw phone leh Computer screen mai a hun zang; lawm leh innkuan te thuahlo, sunnitum a bench leh lupna tunga ki zam phone toh ki chi mat den,minute khat lel leng phone toh omlouh diing haksa sa, khe leh khut sapum zoi gawp; Hiai te ziak in i lungsim uh lom pai mah mah tahi;huchih hunah lungsim a selam a paipah pah naak sek a. Gintak louh tantan in ut louh pen dinmun ki tung naak sek hi.

Etkol di dan: Anasep ding uh aneu hi’n lian hita leh piak zel di ahi.Khut leh khe nitsak ding tatsak di,huihsiang don ding,vuahmal kithehsak leh kho ul potsak zeel ding ahi.

Kithuhilhna a tawm ziak: Tulai dan etin “Kou hunlai ate” chih nu leh pan tate thuhilhna awsuak izatsek pen bangziak a ki zang tom mahmah ta hiam chih ngaihtuah huai hi. “Kou nau in zaw computer khoih dan a zil le hilo,khoih thei mawk veh aw” chia tate pilzaw a koihna lungsim chik hiam apat hong om hi in ka thei hi. Khangsawn a iki mop, om dan leh ki thuhilhna leh taihilhnate vagen di bang le a tulai huntoh kituak isak non louh mah ziak le ahi dia aw, tanu leh ta pa Lungpheng leh genhak tampi I laka muh ding a om. Tulai tate control zou mahmah muh di’ng vaang lota hi. Amau om om a omsak I bang ta mai hi.

Etkol di dan: Phone leh computer khawng cycle leh gari banga mi naran natan zat theih dia company in a bawl ahi chih mangilh kei ni, akhoih tamtam siam himai ahi. Tate hong pil di leh lohchin di I deih leh thuhilh hilh mai di’ng ahi. Ngaikhe nuam kei leule ana phatuam veve ahi chih ka muh daan ahi.

Thangpaih leh phuba utna lungsim: Neulai lungsim ah I heh chiangin, Ki si henla sungkuan te kahlai baang vanga ki en henla ki nui khok khok leh chih khawng hitel hi, hiai bang lungsim piching leh mi tampi in aneihlai uh hi in kathei hi. Sungkuante toh ki suheh in mahni hinna ki laak tan di hial a vau leh pichin sawm, nungak leh tangval te khenziaka phuba laakna daan a ngai mok in amau gawtna dia kithah sawm tazen. Hichi bang lungsim natna anei I tuailai laka a tampi petmah om diin kaginta hi.

Etkol didan: Atam zaw inkuan kituak lou leh kinana I chihte khawng hun tawm zang khawm mahmah te ahi nuam viau uh hi. Hun zatkhawm hi poimoh mahmah hi, tanau,lawm leh vual bang le vehdia potpih zel saam hoih hi,banah tate bang le Khanvual leh lawm ngaina ahihna uah pot hun leh paihun I deih dan gen chian a lawmta banga ipolh hun leng I omsak zel ngai hi. A lawm hoih sak leh ngaih banga aneih leh chiamnuih kawm a dotzel a angaihtan om kasa hi, hichi banga ana hih ten akikheel nuna va nung delhdelh chihte a vaang mah mah.

Kingaihsiatna: Kingaih siatna I chih tu a I gaal lianpen un kathei hi, abiik aTutung 12 exam result ahong suah toh kiton in siamsinna maban sunzom di’n siamsin tamtak ten gamthuk zaw lam azot lai un, mundang a kikoih zoulo te adi’n vualphak louhna dan in tamtak in lamawk uh hi. Mi hih bang hih zoulo, mi sim bang sim zoulo, mi neih bang nei zoulo. A vual lel pen hih gige kisak na leh kingaih sinatna I lak a tam law mawk hi. I society ah aneite’n neilua aneilou ten le nei lou kisak lua. Mi neihlouh dawk lo zen a vaneih luat bang le I ut zawng hong batna chiang om kasa hi. Neihlouh tan tan a Tablet,handset, van leh gari deih a, nu leh pa te kianga ki phin phin ten bang haksatna tuah uh ahi dia? Ka zil ut teng le non kham gige uh, van kalei peuh mah non soisel uh, chia inn sunga I tate hong hang khiak mot mot hun in bang ina ngaih tuah a? hichi bang te ina kepsiam kei leh tamtak khah suah theih hi mawk hang.

Etkol di dan: Tuailai te atamzaw haksatna kana muh daan in,mahni dinmun khosakna enlo a tulai khovel changkanna leh mit a muh te uh toh ki tuak a hin sawm ahi petmah mai uh hi. Thupil in “ na dangtaak ma in na luikhuk di tou in’ achih bang in. I khosakna toh kituak a tate khosak di ahih daan aneu ua pat hilh poimoh lua ahi. Tuun leng aki kheel nai kei. Hinkhua a ina theih Mithupi Puansia apat mi lohching hong hi te tangthu bang hilh jel ki phawmawh ahi. I deihsak dan leh a tupna uh lunglud pih ihih dan theih sak zelpoimoh lua hi.