Solkal School Lamah aw!

Laisim ichih nidang khong in ah solkal sepna muh na or kam gelh nadia kizang tangpi hi. Tu hunchiang in tuh career avenue leh field tuam tuam i lunglut na toh kituak, ki vak zoh nadi muh theih in omta, global village a teng ihih hamphat pih kisuak.

Nidang in siamsinna in sepna honna pia a, solkal sepna le anatam himai thei, lehkha sim in, lou na, nasep ut keh honna ki chi. Tulai tuh lehkha sim in khovel natheih siam ut leh hita.

Laizilna lam omzia ki bang lai, hilele, a poimoh dan kha ki upgrade zota abang a, lehkha sim kei le khovel pai zia leh omdan kithei lou di, social media thai a, consumerist culture a ki diah a, i lungput leh muh dan le niam mah mah leh kilawm.

Huchih kawm kal ah school kai man bang le private school te ah tam thei mah mah ta, solkal in ta nih neih di dan bawl kei mah leh, ut in ut kei le, vanman khan toh lai zil man te a sang luat ziak, hiai lel inle ichi i nam a pung dan (demographics) kheng dang lam thei hi, tuchiang kuan ta tampipi nei in muh ahi nawn kei.

Solkal service deih in i phe sosouh ua, chialpina a om chia a ki hah gen thei mah mah, sepna i deih tuk un, a ‘ educational governance’ lam le hah ngaih ven le gen nuam ihi.

Gam leh nam changkang khangtou te lakah, social revolution leh enlightenment, tangkou in ana ki zek ua, ei lakah bel, identity politics phase ah ki om tadih, huai lam chouh ah i tha leh zung i na sen luat ziak un, a poimoh a kahiang dangte ngaihven a omkha lou in akimu.

India a ki teng ahih na ah, Wakanda or Asgard lah om nai lou phot ahih chia. Article khat thei ka hi, 86th Constitutional Amendment Act 2002 in a bawl khiak Article 21(A) nuai a ki gelh -Free and Compulsory Education, naupang kum 6 leh 14 kikal piak di chih hi.

Right to Education kha ‘Fundamental Right’ahi, i Educational Revolution chiang ua, “This is My Fundamental Right” chia ki kou pih theih di. Fundamental Duties toh Rights kha khen siam ni. Duties te dan a om kha lou, zui kei lele zuih louh ziak dan bawh sia kihi lou.

Awle, solkal sepna lamah ki bah lele, lai zilna lamah tuh a thawn a, leh kha hon sim sak nuam mah mah eive solkal in. Constitution a, Right kichi te kha, ‘Right to Constitutional Remedies’ in
zui ngal ahi, huai tuh i right mu lou hile, High Court leh Supreme court direct theih pah. Pupa sat sa (Property Right ana om ngei a, tun chu Right ahi nawn kei), hilele Education i Right ahih chia, bawl hoih ni chinuam ihi.

Sarva Shiksha Abhiyan nuai a School Fee lah athawn, Mid Day Meal Scheme nuai a school a tiffin buai pih ngai lou a nek du ana kipe di, School Fagathansi Mission nuai a Uniform lah athawn. Free Free Free himai. A sepna chouh buai pih lou a azilna le buai pih ni.

Kum 6 ma ka tate school kailou d chih na moleh? Huai dia Aganwadi centre om, huai a le, a nek dih, a sin du leh a ki mawl nadi tan ule a Free hilai. Achih leh Kum 14 khit bang? Rashtriya Madhyamik Shiksha Abhiyan nuai a kum 15-16 kikal kai theih di a thawn a. Huai zoh high school le solkal a om veve.

Kum khat him him i tate uh a hon in, seat omdan zir, solkal school ei omna apat a nai pen ah khum le chih thu gen nuam ihi, pilot basis inah, kum khat ving veng, ahoih ahoih louh thutuam hileh, a school te mipi muh leh theih a hon omdin di, a sep hoih leh paihoih louh dan le ki chiang sem di toh abawl hoih didan le. Maban hun ah thil hoih tampi hon om din agingtak huai.

Teacher Attendance le hoih pah di, a siam lou ahih le, public in pressure ki pe thei, a infrastructure, on paper leh actual a om akibat kei leh, explanation seek theih d (Right to Information). Solkal school a i tate kai sak le, indirectly a good governance system a ki helkha kihi d, i gam leh nam khantouh nadia nasem le kihi kha d, i sum leh pai tele i hindan masawn nang a zat theih hizo d, nek leh tak hoih nete a khuak uh hoih achi uh, i tate a dia maban higher education dia i sum leh pai kisak kholh na hunle hidi. Overall a socio-economic change lian pi hon tun d hi, gam khantouh leh changkan na lampi hong tung di.

Solkal school a kai naupang te adia le, a nei toh anei lou hon ki hel du, a neiten a nei lou te hindan thei d, moral consciousness leh empathy hon ki develop di, toh a nei lou ten le a nei te hindan leh lungput le theisiam zo du, social class division a gap hon neu d. Private school a kai zou lou te i nawt siat khak dule society a dia thil deih huai hilou, a barometer to judge our societal growth.

Classless society omlou din tuh a gingtak huai kei a, hilele egalitarian society ahih nang a panlak det apoimoh. Solkal sepna neih ziak, ahihkeh private school a kai khak ziak a, ei society a elitism hon om khak d thil deih huai hilou ahi. i khopi neih sun uh, a hon a iki den lut na leh, singtang pan le atate amah sep sang a tha tawl huai zo sepna nei dia lamet ziak, a tate haksa pi a school hon kai sak a, school fee lah tam, hindan haksak nak kal ah. i solkal school te bawl hoih le, inam hon khangtou d hi.

“I am, somehow, less interested in the weight and convolutions of Einstein’s brain than in the near certainty that people of equal talent have lived and died in cotton fields and sweatshops.” -Stephen Jay Gould.

Solkal sepna deih a zilna deih lou mipi paidan tangpi hi a, nidang a i mi lui lehkha siam ina chih te le, solkal skul a ana kai ahitang pi uh hi. Chiamteh tham India a college hoih a ki gen tele solkal a ngen-Medical, Technology, Law, Fashion leh Management. Solkal government education system a khang khia naupang chu, interview panel ten le deih sak tuam a ki gen eive.“it reassures policy makers that the education system is functioning as planned.”

Maban bang chi panlak di?
Minautang panpih tudi pawl tuam tuam a om a, ihaksat ni chia i suan leh muan ahi uh hi. Hile le haksat ni hial hikei mah leh, maban nam khan touh nadia poimoh panladi amau kan, i muan leh semsuah thei di a om tadih kei.

Solkal in a school hon kheng dang lam a hon puah hoih d ahi keh, mipi in pan ilak a, bawl hoih le i khang sawn a i hamphat pih du hi. Huai kal ah tu lel a i khopi ua heutu lian pen tanchin apat laizilna poimoh dan leh phattuam dan hon musak a. Laisim ngai na mi heutu i neih lai un, puah phat theih theih bawl hoih nu e.

Thukhitna:
Mi khat le nih lehkha siam ziak a nam in halhthakna kimu di hilou ahi, mi nautang lai siam le-nekzonna, sumsinna, sahkhua, politics leh khotang khan touhna hon tun d hi. Huai le, sum leh pai sen luat ngai hetlou, a omsa, Right hizomah.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.