V. PAUPI (1965 – 2002) In Tribute

V. PAUPI (1965 – 2002)
 In Tribute
- Thangkhanlal Ngaihte

thangkhanlalKum 12 val painung inle February 23, 2002 ni a Lamka khawsung bouruak ka mitkha ah abeithei naikei hi. MLA election kizou phet, kingam mahmah tuak candidate nih deihtheih a kibei khin, a vote kisim nailou ahi. Damdawi inn apan in lawmte toh awl in kapai suk ua, Zenhang Lamka lam zuan in. Khosung teng tension a dim bang hi’n kathei a, leivui khu, huih nung huthut in bouruak gik mahmah hi. Tangval, nam sepaihte ichi di chu, alu uh nampuan a gak a, bike a hattak tak a taikual te lou gari muh di le tamlou hi. Zenhang Lamka ka lutsuk ua, kah-le-mau na adim si inn ah kava lut tei uhi. A misi pen Zomi te adia nam sepaih heutu V. Khamkhopau  (V. Paupi) ahi.


V. Paupi sihna leh sihdan in miteng lungsim phawng hi. Hichi didan kuamah in gingta lou; bang ziak a amah penpen amah mite mahmah khut a si maimah di? Amah mah inle gingta mahmah lou di. Ahi a, huai hun tan inbel tanau melhaih a kidouna abeina le sawtsim ta a, nam sepaihte sung mah ah le discipline in siatlam nawt in, election ahuaisiat luattoh toh amausung kikepna a abuai mahmah hun uh ahi. Ama ni, February 22 in in amah, V. Paupi, le a om nuam chiah lou in luna damdawi khawng ne hi. Nam sepaih te adi biik a Evangelist Timothy in chialpina aneih laitak ahi a, amahle huai ah tel hi. Paupi bel 1993 a Zenhang Lamka a chialpina camp ah tel in pianthakna neisa ahi. Huchi kallak ah alawm te khat’ zi, RIMS-Imphal a blood cancer a na, sisan poimoh ngaihtuah pih hong ngai a, huai khawng saidi’n kisa hi. Nitak lam deuh in votsa sim in inn ah vakik a, a leather jacket vala in azi kiang ah nitak hong paihak lou ding, nitak ann nedi’n honna ngak in chi’n nusia hi. Hiai ahi azi toh akimuh leh kihou tawpna.


II
V. Paupi June 7, 1965 in Zenhang Lamka ah piang hi. Aneu apan himhim inle naupang tualtei, lawm pawl a chiamnuih leh kimawl chihte lunglut mi ahi. AG School ah ana kai a, huai mun ahle class sung ah a joker pen in pang sek a, class room kong a ana ding in a class pih numei te alut masa sa taw-peek in, minkheem peuh phuahsak in, akai louh ni chiang bang in a class pihte thawmhau hialsek uhi. Huai mun mah ah azi, Pi Lianlunching toh ki class in, kithei masa uhi. 


Hun hongpai zel in Siamsinpawlpi leh pawlpi dang ah amau geel kithuah kha toutou ua – Pu  Paupi pen volunteer commander chihlam ah, Pi Lianlunching pen music department ah. Eimi te film masa, Leenchiil (1986) bawl di inle Pu Paupi mah in Pi Lianlunching vazawn a, huchi’n pangkhawm ua, bangtan hiam zoh in akal uah itna hong om a, 1989 in kiteeng uhi. Tulai pau hileh eimite adi’n celebrity couple chih di dan uh ahi. Pi Lianlunching in 1983 in Paite Top Singer No. 1 hihna ana ngah khinta a, huainung 1985 in All India Radio (AIR) te saina nuai ah NE Tribal Light Music competition, Kohima ah khatna vala nawn hi. Laa lama a contribution theihpihna in Delhi Siamsinpawlpi Jt. Headquarters te’n SIMAS 2007 hun in Delhi ah Lifetime Achievement Award pe nawn uhi.


Pu Paupi leuleu lah atung apan in kungfu, martial arts lunglut petmah hi. Kungfu master Khamsuan leh Burma mi Muonga te lakah training hoihtak vala hi. A siam ziak mah in northeast pumpi ah theih phak suakpah hi. Ei Zomi singtang mite iheh chiang un ‘kapa tapa kahi, galma ah katai ngeikei’ chi a kisial bang ithang sak ua, Pu Paupi hinkhua ka etkik chiang in hiai singtangpa lungput – zoh leh zohlouh thutuam, laulou, tailou ding – chih kha atatak a embody, hinpih chauhlou, sih le sihpih hi’n kathei hi. A ta upapen Niangboi neu mahmah lai in Bombay a International Chinese Kickboxing Academy te’n chief instructor di’n chial ua, hilele huai hun tan ah aman amite adia asiamna te zangdia ana kipe khe khinta ahih man in kuanlou hi. Huai nunglam a ZRO/ZRA hong kiphuh suah in a founder member in pang a, a sepaih lam enkai in asih tanpha huai na hinsan in neiden ta hi.


III
I theihchiat bang un, sepaih te galdou dia kichiil ahi ua, gal a omchiang mah in a best qualities uh dawk hi. Sepaih hingal a gal dou lou, gal dou di omlou, chihchu amau adia siatna kipatna ahi. Hiaiziak mah in India khawng inle gal omlouh hun inle sepaih te thadah leh zongzaw a aomlouh nading un training programme, military exercise, ahihkei leh propaganda khah in gam omthei gige, kigin gige ngai chih lungsim a sepaihte lungsim ah tuh hi.


Hiai bangdeuh in unau melhaih a 1997-98 a tualgal lai khawng ZRA te golden period chihtheih hi. Ahat ua, ahangsan ua, achitak ua, phattaak mah ahi uh. A biik in a batch masa lamte bang lungtang tawng a nam-le-gam humdia sapna ngah, huai sangdia kipe khete ahi tangpi namah ua, chitak sese uh bang hi. Aki pattung khawng un tulai dan in sum-le-pai ah kuamah kipei buailou uh a, pawlpi mah inle sum-le-pai tasam in haksa pimah in ana kipua uhi. Nam sepaih a alut nung in Pu Paupi le gam akuan dichian puansilh nih-le-thum, towel, antuun chihte Burma sakhau a guang in kipan khesek hi. Azi-ata, inngak tekiang Pathian muang ding, inn tungkik nawn ngeiding ahihdan gen a khamuan in khitui tampi toh ki khakhe sek uhi. Kuamah a va su gamlum a, vapawl di, va giahpih di le omtuan khollou in Pi Lianlunching leh atate’n, pi-pu a ompih dilah om tuanlou in, amaukia in zan ipmut amuhlouh ni uh tam mahmah sek hi. Hilele, athil tuah haksa mahmah te azi-ata lak ah gen gen atum ngeikei. Khatvei gamnuai apan hongtun in amel segawp ahihman in inkong hon hong a, ahonglut leh ata upapen in ana theilou in, ‘Pu, bang a?’ chi’n ana dong maimah hi. A haksatna te gen gen keimah leh suangtuah leh atup-angim a chiang mahmah ahihdan hiai anuai a laa ah chiang hi.


Sauliim leh ngaih vondeih te tuangnung siah in,
Zogam giitbang hongdi’n machiang suan ing,
Lungliap lou aw Zogam paal nang hi e,
Sian in lumbang hongsung ding a,
Zolei tang bang dam ni e.

Kawinem sial ing vondeihte toh,
Zolei tangbang nadam un I sauliim ah,
Dawnbang tuahkal ngaklaang e,
Laikhun tung ah vondeih te’n,
Malbang hon kou.

 

IV
Kum 2003 in Pi Lianlunching in audio album, Malbang Hon Kou hon release hi. Hiai album mimal tak in ka ngaichim theikei. Lamdang kasak leh hon chou mahmah ahihleh hiai album a la-te thu-te ka veel chiang in thangpaihna, hehna, khasiatna chihlam om hetlou hi. Huai naaksang in Pathian neih ahamphat huaidan, amah mah belhtaak ahihdan, hiai khovel a khualzin maimai ihihdan leh vangam angaihhuai dan te, tawldam huaitak in luangkhia hi. Amah dinmun a kaki piak chiang in thangpaih leh khasiat theihna di tam peuhmah. Hileleng, mahni lungngaihna leh hehna kawkhuk sung a kikhum mang mai lou in, Pathian hoihna nisa vaak tang nuai ah amah phat in a talent te zangzaw hi. Ahi a, Sul Hei Moh chihla bang hoihtak a ingaih leh bangtan hiam ah alungsim suangtuah na a om didan theihtheih hi. Kei mimal a hon khoih kha diak, tutan a ka chimul suthou theilai bel hiaichaang, Zuan Louhna Omlou apan ahi:


Lai natah kuan in Ngaih aw
Bang selung nageel hiam aw,
Sian simthu na saan na,
Na lailung ah honglang nam maw..
Sianmang kou nichia maw Ngaih,
Na thai leh navon deihte,
Na lunggel mitkha ah,
Hon mu in hon kou ni chia maw.


Pi Lianlunching leh atate adi’ng in a pasal in mulkim huaitak a anutsiat pen Pathian kiang kitu lut a, amah mah bel tiikteek a, amah kikem sak a, amah Sianmang zua a neihthak na hongsuak hi. Hiaidan a et in, khenkhat te ngaih in vangsia tawpkhawk himahleh etdan dang ah khovel a mi hampha penpen le chihtheih veve hi. Tu tanpha a Pathian phatna la sa a, kipak tak a om kamuh chiang in Pathian thilhih theihna hichi khop a akilat khiakna mihing atam diam, chih ka kidotna ahi. Paupi mah inle aleenna vansang apan hon ensuk thei hileh bangchi’n angai dia? Ami-asa leh a it Zogam tulai dinmun ah zaw kipahna amuh a gintaak huaikei. Hilele, mulkim huaitak a anutsiat azi-ata toh kisai ah zaw lungkim leh khamuang taka a om ka gingta.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.