He u tuzan a kipat in nupi ka hi tai - Part VII
By John Suantak

Sutzawpna

Nunnem te inn ka tun achun ama inn ala tung nai pua, a nu chun kikhawp pel ah laazil den ngal a hidan ei gen hi. Keile a nu tawh ka holim ua. Dak 9 lam bang a hita, Nunnem chuh a hungtung nai diak puai. Kei le chia ding lah kingak laklaw, chialo ding lah kisuanla umthim in ka kihek-ka kihek velvel hi. Chawmkhat zaw in a hungtung khawng a, “Laa zil pel thei sam uh maw…nitak cheng leh zia chanchan laazil la hiu a, thiam ten inla maw…” tia ka engho leh, “Thu manlo la mawk gengen sang a chun nangle hungpang ta chuh!” ei ti khum hi. A van hung kitheng in, ei kingaksak chuh kisuangla kawm in ngaithiam a hung dawn a, tichun thingpi siam dingin kitchen lam in a lut hi. A thingpi siam tuitak chuh dawn kawm in, ka holim ua, bangchan hem ka holim nung ua chun zan le sawtta a hiziak in kenle innlam ka zuan tai.

Ni leh tha le hung thak zel in, kilungsiat hinkhua nuamtak leh lungawi tak ka mat zing lai un thu kipak umtak leh langkhat lam ah kei a ding ah huphur umtak mai thu a um hi. Kum lailak ahita, class XII result hung suak in, ka nau le a hung pass hi. Manipur lah college hawitak tulai gual in a um puai. Zia hun lai achun TDC chu kum 4 ki bawlsek a hi. Zia ban achun college regular tak ah kai a um puai. Lamka mite chuh nei leh neilo thu hilo in class XII zote chuh state dang ah sawl chuh a student te beplo nu-leh-pa-te kidemna tawbang a hi. Chate state dang ah kawizo chuh khawtang ah chethei deu ah kikawi a bang hi. Tulai ahin chuh gamdang ah chate kawizo bep hilo in, chiasuk-chiato na ding ah flight ticket ti lam a hi tai.

Ka nau chule Class XII hungzo thak ahiziak in a chung ah I gen tamtak ziak a chun ka nu chun gamla lo lehle Shillong tiang bek ah kawi chuh a lunggul mama hi. “Nei leh neilo thu hilo in, Lamka hilah lawi leh pai a hau tawh a zalen ua, la nau chuh bat hiziang lehle I kawi mai uh lem ka sa’i. Kei leh la pa lah ki hatzo talo, nang la buaipi mai pawimaw in a” ti’n ka nu chun ei gen hi. Insung haksa a kihi ziak in Shillong tiang chiana ding le haksa a kisa mama hi. Ka nau chuh mi damtheilo tak a hia, keigual ah mi zakai ma a hiziak in a admission ding, a um na ding ka va ngaitua piak chuh ka nu gen seselo ahle ka hiatsa a hi. Sum hawl thei dandan in ka hawl ua, ei dawisaktu lawi-leh-pai, suapi-sanggam khenkhat kithuapina tawh a chia a, admission bawl theina ding kham chuh ka maidawk sam ui. Keile nawp leh nawplo thu hilo in, innsung a ding ah tangval umsun a kihiziak in ka nau chuh buaipi ding in ka kisa tai.

“Nunnem, zing kit leh ka nau Shillong ah admission buaipi ding ah ka chia ngai ding a hi. Bangchan ka um ding chuh ka he pua, ahinlah hung kit pai gua chuh ka hi” ti’n message ka thawt tai. “He u ka hung miss na ding e… damtak in va chia inla, la nau chuh hawitak in va buaipi in, ginum tak in hung la ngak zing ding ka hi” ti’n ei dawnhu hi. Ka chia ding ni’u a hungtung ta, zingkal dak 7:00 reporting ding a hiziak in vaima deu in keile ka tho a, sawt um gawlo ka hiziak in van tamlo kithenna di kham pua in tourist bus parking lam ka zuan ta’u. Ka ginchaklo leh a genlawk lo pi’n parking ka tunnung chawmkhat zaw in Nunnem chuh ei thadawk dingin a hung hi. “La hung fel na e ti’n” ti kawm in ka chibai hi. Nungak fel ahiziak in ka nau chuh a nau gual ah a kawi a hia, ka nau um na lam zuan phei in, bang gen ei diam vang chuh ka he puai, a pani un a nui salsal ui. Thingpi bek dawnkhawm malam ding ti’n Hotel khat ah lut in ka nau, ka nu leh Nunnem tawh thingpi ka dawn ui. Ka dawnzaw ua ka hung pawt un ka nu leh ka nau chu a masa’n a chia’u a, Nunnem chun ka khut chuh hawitak a tudet kawm in, “He u, ni khat ziang ka hung mulo lehle hing zolo ka hi. Lei zinsak ding chuh haksa kasai” “Lungkham kin, hung pawt pai ding ka hi” ti’n ka henem hi.

“Passenger te chuang tau in, gari chia ding a hitai” ti’n handyman pa chuh a hung kiko ah. Chibai kibuk in bus chung in ka kalto tai. Bus window a kipat in bye bye kithak in gari chuh driver pa’n hung start in a kipan dawk chu ka hi mai tau. Nunnem chuh ka en a, a maisua a tai pua, ei khela mama ahidan ka mui. Kei a pawsal zawk bang le ka mittui a galpan hi. Kenle khela tak in zinsan chuh ka hi mai tai. Gari tai kawm a chun ka ngaitua a, Nunnem mulo ah hinkhua mat ding chuh ka tha ase hial hi.

Eh, a pute chapa Khaipu le suty hung pawt pai ta ding ka geldawk hi. Ka lungthim chuh a phuzawt hial ah. Zia ka hiatdaw a chun ka lunghelna chuh lunggel ngaituana a susang mama hi. Insung khawsak ahle nuamsa zaw, sepna hawitak nei hinalai….tuhin suty hung pawt leh va vilzo intin, a nu-leh-pa teu inle a dawisak uh tawh Nunnem chu a la zawl zo mai diam aw ti’n ka lungthim a se mama mai hi. Ka lungsiat hiziang maleh nungak chuh kua’nle a hel ding ma a hi… Nunnem in kei sangin ei ngai zaw in ka hiai…tite’n ka kithamuan zel hi.

Imphal ka tun uh chuh ka hil a, ei miss mama ahidan a gen hi. Keile lunghel pan ka hidan leh ginum ah umzing ding ti’n ka gen hi. Imphal ah annek zaw in ka kipandawk kit tau. Lunggel dam deu na ding ahikhak leh ti’n ka phone ka la dawk a, facebook ka lut hi. Nunnem account chuh close friend ah ka kawi a hiziak in update zosia chu ka notification in a hung kilang hi. Kei a update um sang in Nunnem tawh kisai chuh hawitak in ka check hi. A u Khaipu in a status ah “I’m cuming home” a tina ah Nunnem a tag chun ei su hachang thak sak mama hi. Keile ki lungpiting sak deu in ka vak like sak sam hi. Battery le bei vang ahiziak in ka log-out ah, chawmkhat imut ding kati leh lampi sia chuh imut theina changsan le ei puai. Ka tai zel ua, Senapati ah ka gari uh a hung se nalai hi. Vangphat umtak in a hung siampha pai thei vanglak ua, gari chun ka tai zawm zel tau. Earphone ah “Don’t tell me to stop loving you” ti laa Nunnem in a hung thawt ngai kawm in gari ka tai zel ua.

Khua hung thim in, zan lam bang ahita, ka phone chuh bangti, notification tone khatvei chale gi khalo tia ka et leh battery bei ala hia. Kenle ka bag sung ah siamlut in imut suaklo pi’n ka imut gaw hamham hi. Zia laitak a chun gari pute chun “Dil ka rishta” ti laa a hung play ua, ka lunghel na suzual dingin. Nunnem tawh a film ka etkhawm laivel uh, lungsiat um sa talua a mitthi tui a pawt lai vel ka ngaitua dawk hi. Lunghel bang le mi maimai in thawkzaw ding hilo a hi hilam kati lungthim hi. Ti chun ka tai zel ua.

Ka hiatlo kal in ka la imu kha, ka khatlaw leh Shillong tung vang ka hi tau. Shillong ah ka lawipa Sasang chuh ka nau phone mang in eila dawn dingin ka hil ah. Ka tun phat ua chun Sasang chun ei dawn a, a mau innlam zuan in ka chia tau. Chawmkhat chuh Sasang kiangin ka um ua, ziakal a chun admission leh ka nau um theina ding lemchang ka ngaitua hi. Admission chuh ginchak sangin ka bawl fei pai thei ta. Ka nau chuh hostel ah umsak ding lah lawi leh pai, hiatkhak a neilo ziak in a hethiam umlona umsak ka nuam pua, lawi leh pai pha a nei sung ah innlua pi mai ding ti’n innkhat ka luapi tai. Inn lam ah nu leh pa te’n lah sum dawigual ah thawt zolo ding ka hiatsa a hia, ziaziak achun kei mawk um ziang thei ka hilo ziak in kilawna ding ka hawl a ngai tai.

Nunnem ka call a, thil umdan ka gen hi. “Ka nau in lawi leh pai pha a siam sung leh a environment a ki adapt thei masang chawmkhat um ding ka hia,chanau te’n lah dawigual ei thawt zolo ahiziak un sum law na ding hawl ding ka hi. Zia ziak achun ka ginchak khel ah hung um sawt zaw ding ka hi” ti’n ka hil tai. A u Khaipu suty hung pawt ah va hel sek ahidan message ah ei gensa a hi tai. “He u, hung pawt kin inla kicheng ziang tai ti. Ngaizawng nei ka hidan leh thil umdan ka gen nung tiang inle a hung vakvak ziang hi. Nanglo midang tawh damsung hinkhua mat ka nuam puai” ti’n ei gen hi. Ka lungsiat pen Nunnem gen gual ah a kintheilam inn ka zawt ding maw langkhat lam ah ka innsung, ka pianpi ka nau khankhua ding? Thupukna lak haksa kasa mama hi. “Nunnem, lungkham lo in pauchap zel hiti, Pathian in eigel kicheng ding ah lem ati leh lemchang ei siampiak ngei ding ahi, thuak hamham in”

Vangphat umtak in Printing press khat ah ka certificate nei sunsun ka et sak leh sepna ding ei pia’u ah. Zia chun ka sem pan tai. Ka nau chuh a neupen ma ahileh annhuan le a la thiamlo ban in ama le college kai ahitak ziak in lekha hawitak ah a sim ka dawi ziak in ann huan chuh kei mawpuak in ka kawi hi. Zingkal tho in ann ka huan a, annekzaw leh keile ka sepna lam ka zuan hi. Na sep ding a tam a, hun awng ka nei puai. Sun lunch break dakkal khat ka nei sung a chun Nunnem ka hopi sek hi. A chang leh lawite tawh holim ziak in call manlo chang le a um hi. Nitak khawthim tiang na ka sem ua, inntung phat leh annhuan in, annek zaw phat leh nasepna a kigim ziak in sawt a kihak zo puai.

“He u, tulai bangti la hi em? Kei a dingin hun la nei puai. I ki ngai lim lai ah dakkal khat le chawl manlo ah I ki text lai kha ka ngai ngei! Tu diakdiak ah ikal ei subuai thei ding um tawh…ka lung a awi puai” ti’n message ei thawt hi. Kenle dawnhu zianglo in, office ah lunch break phat a chun ka call hi. Ka nasep dan leh ka hun matdan haw ka gen a, “I maban ding ka gel ziak a hi zawi. Tak in mel mulo in, call leh message ziang chale hungthawt zing zolo maleng nang a dingin ka ginum zing hi”. Nunnem in haksa a sa mamai ti ka hia’i. A haksatna panpi thei dinmun ka hilo bep hilo ah a haksatna belaptu ka hizaw diam aw??

Hun hung chia zel in, Nunnem a pat message leh call le ka mu tawm hiaihiai a, ken a “Good morning” ti nasan thuk kit manlo phial ka hi chuh ka he tho hi. Ka buaina ei hethiam henla, ginum in a la um leh ti chu ka dawidan a hi. Ei buaina hethiam ding dawi mama pa chun Nunnem haksatna ka hethiam kha puai. Ka nau lah a damtheilo ziak in ka sepna tawh ka buaipi kham a ting a, sum leh pai ka hawl tawh ka kinep leh ginchak sang in inn lam zuan pai thei dinmun in ka um puai.

Nitak khat ka annhuan lai achun ka lawipa Mimin in ei call a, “Nunnem tawh kikhen la tau eh?” “Kikhen nailo, bang atia maw?” ti’n ka dawnhu hi. A u Khaipu tawh pawt khawm mukha a hidan ei gen hi. “Katei, suty bei chiakit a tiu hilo maw? A suty chule a sawt tuak na e…” kati leh ka lawipa’n ei pau chu ah, “Imphal ah hung kichawn a tai. Suty ni vel phat leh hung sek dan in agen ui” ti’n Mimin chuh a la enkai deu ding ah ka gensa ma ahiziak ah ei hil a hi. Ka lungthim cheicha sut gual in a nai! Ka lu akbawm tia pha ding hileh a kilawm hial hi. Bangziak in zia chuh Nunnem in ei genlo a diam? Ei genlo tawh a pawtkhawm thei uh chuh bang thu hem khat Nunnem in selguk nei hiding in ka kawi hi.

Ka annhuan lai chuh taisan in, kintak in ka phone ka la, “Nunnem, bangziak ah la u Khaipu Imphal ah a hung ki transfer lei genlo maw…???” ti’n lungna deu in ka genkhum zialzial ah. Ka genzaw a chun, awnem leh kithing pilpel kawm in, “He u, zia chuh hung gen leng la lungthim na ding a hia, la buaina ka hung hetthiam pi ziak in sukbuailo mai leh la lungthim nat ding ka ven ziak a hi zawi. Suty a nei phat le a hung pha sek a, a chang leh pawt ding ah ei paa sek a….” ti a genlai a chun phone ka cut khum hi. Ei call back a, ka pick-up puai. 4/5 lam hial ei call a, ka la diak puai. “La lungthim natna ding ka bawl khak leh ei ngaidam in. A hinlah, la ginchak gual ka hi puai….” ti ei message hi. Ka sim a, ka reply diak puai.

Zing khua hung vak in, ka mood chuh a fu thei puai. Office ka kai a, nasep a chia puai. Pau theilo gual in ka um a, a tawp in ka boss pa’u chun ei hethiam hiding a hia, inn lam ah chia ah kichawldam mai dingin ei sawl tai. Lungthim nuamlo tak ah hinkhua mat vang chuh natna dang thawk sang inle gim umzaw’n ah. Nungak-tangval kal le ziagual tiang ah lungthim suna zo ahi maw! Kingai-kilungsiat te’n thupukna huaise tak a lakteu kha simmaw um leh nuizat um hiallo hidan ei lah!

Ka van te hawle sutlo in lupna chung in ka kizam a, ngaitua zawm zel chuh ka hi. Ka lungthim a na mama a, kei leh kei le chau ka kisa mama, pawsal zolo vang ka hi hilah! Ka thodawk a, window a kipat in mi chiavel te chuh ka en ah. Nupa’n teek mama, himaleh kituak tak ah nui khawm te bang ka mu, ka eng mama hi. Nunnem tawh ka kikal uh subuaitu chuh a u Khaipu ahidiam ahiloleh Nunnem hinkhua subuaitu kei? ti’n kei lam thiamlo kichansak na ngen in ka dim tai.

Zan a hung hi phat a chun, inn mai lam ah pawt in message ka type tai. “Nunnem, sukkhel bangma la nei puai. Kei thiamlo vek a hi zawi, ei ngaidam in. Eigel thimthu Pathian in taksua ding ah lemguat lo himai in ah. Nu leh pa dawisak pen anglum bel dingin zuan mai in. Ka chung ah la phatna leh ginum na zosia vang hemil puang ka” ti’n ka lungsiat pen tawh ka kal uh chuh ka lungsiat ziak in sukfel mai ding in thupukna ka siam tai. “He u, la gen chuh a taktak ahi em?” ka reply puai. Chawmkhat zaw in ei call a, ka la puai. Ei call kit phat in ka la, “La taktak ahi em la message chuh??”  ti’n ei dawng ah, “Nunnem, ka hun ngailo ziak ei puai, eigel kal lem thei talo a hi” Nunnem chuh a kapdawk huthut mai a, ka thuakzo puai! “Bangziak ahem??..Ziagual ah tawp mai ding in vang ka gingcha kha puai…” ti’n a phone ei cut khum hi. Awl ah ka bil apat ka phone ka laak thaak suk leh ka khut ah ka mitthi tui a la vatha…..