Kei Pasal Neih Utlou!
By ZM Tonsing

Nitak lengkawm dia ka kisak lai in ka phone ah message honglut hi. “Leitung bup Zomi Nam sung a Paite-te lak a Tonsing beh ana hikha, ‘Lianzamang Tonsing’ kichi min nei tengteng kiang a theihsakna. Tunitak a meeting poimawhtak neih kisawm ahihman in kuapeuh ‘Lianzamang Tonsing’ kichi min nei khempeuh telkim chiat di ahi. Huan, ‘Lianzamang Tonsing’ kichi minneite lak a leng November 21 ni a piangkha te tel teitei a meeting zohchia om ze-kai diing ahi” chih hong kikhak.

Ahun leh mun di leng chiangtak in hong kikhak khawm hi. Lengkhawm dia kisa himahle’ng meeting na a hoh masa thak di’n ka kihei. Meeting na di mun ahun geih a tun sawm in ka kuanpah hi. Tungbaihlua ka diam ah a mun ka tung in mi 5 ana om ua, dakkal khat val vengveng mi ka hu-ngaih hang un kuamah kuk e-kak e hong chi om louh man in pai mai ka sawm uhi.

Meeting di lah kingah lou, a om zekai dia seh November 21 a piang om kha hiam chi’a ka kan vel leh khat ana om a, amah toh keikia ka hi kha zel uhi! Zomi Nam sung a ‘Lianzamang’ kichi min neiteng hileh bel mi ki-om zek mah inteh himahleh, Zomi Nam sung a Paite-te lak a Tonsing behte ahong hih duanduan ziak in a gahsuah muh di a om kei. Angmasial ziak a kou-le-kou kihuituam a, kisu-neu in manlouh ka kisuah hit-het uhi.

Pawt vevet chi’n lungtup mualsuah pihdia simleitung liapal zatam lai a deih chibang ka tel Nenem siang zuan in khaubang ka chiah suak hi. Amau veng in le misi ana nei ahi ding ua, Nenem lengkhawm dia hong pawt toh kelkong ah ka kibing phut guih uhi. Nenem in lengkhawm dia ahon zotziak in ke’n leng ka zui a. Kou veng a pen ahihleh zanhah a ngaih di ziak in ka awlmoh kholkei, nitak sawtlam chia kuan ka sawm leng ahi bok hi.

“Kipakte kipahpih unla; dahte dahpih un” chih thumal za-kha nailou zen a naupang lengkhawm dia a kuan ka ging kei. Khovel a kimukha ngei nawnlou himhim dia phamna’n gibang a khen ziaka lungkham-mangbang a omte hehnem dia kuan ihihlam phawklou a, noplen na a zang hile kilawm ka sa hi. Lengkhawm, lasa dia kuan lah sa ngei mawngmawng lou, kilkhat a phone sik touhtouh lah beilou....

Lengkhawm tawp ka pai un Nenem kia “Nem, nou veng nak noptuak e. Nopni-dahni a na ki-uap dan uh thupi lua ahi. Tunitak le lengkhawm nak tam e maw” ka chih leh hon nuihsan lel mawk hi. Sawtlou kihal in “Eikhawng kisi leh bang a kichi phet diam maw? Sungkuan-te lou ngal i luangbul a tu di le om ke’n teh! Inn sung neuchik nasan le mi dim zoulou in a awng heuhou dia...” hon chih behlap hi.

“Sigal chih khawngle tha-a thaloh thoh ngai eita mah voi. Phattuam ngaihna i chi sekna a, i theihlouh kal a i phattuam ngaihna pen maivilna suak maimah bang eive maw...” ka chi zuingal hi. “Thaloh thoh ngai petmah ahi. Hilele, tunitak a misi te bang maw a tha-loh  uh hileh kuamah lengkhawm ke’n teh! Ka kiphatna le ahikei, ka veng uah misi om nakleh lenkhawm leh hankuan ka khial ngeikei. Tunitak a misi pa hi’n a sungkuante hitaleh hankuan, lenkhawmna chihkhawng ah khatvei le ka mu kha naikei.”

“Dahna lam hi’n hisese kei taleh hiaite inkuan zaw ka gensiatna hilou in khosung/vengsung vai ah kihel mahmah lou uh eive. Loh di hileh bangmah lohkhe mahmah lou d’uh. Hilele, amau khawng milian-milal, neih-le-lam a kuamah englou ahih chiang ua ittu di hau eive uai. Eikhawng amau dandan in om le ‘et-san’ in le i om kha mohna??! Eilak ah phattuam ngaihna kichi inle khentuam na nei ahi. Ahau leh neizoute’ tung ah i phatuam ngai di ua, a neilou leh dai kilkal a mite a dia phattuam ngaihna kichi theih ngeilouh pau toh kibang ahi!” hon chikhe zungzung hi.

Huchia kihou kawmkawm a ka pai uleh kiteng thak om ahi ngei ding uh, mi tam in nuam a sak tuak mahmah uhi. Inn kong ah saguh bawk kituh in ui bang a kisual vengvung zozen uhi. “Nem, hiaite en huaina uh e maw... En le bang chikchia phamna loungal khenzohlouh di’n tuibang i kigawm dia?” ka chihleh kisuanlah mel deuh in “Kei Pasal Neih Utlou!” hon chimawk hi. Kichiamnuih zel mahle ung hiai zaw a chiamnuih kampau ahikei chih ka chiang.

Nenem ka it ziaka haksatna leh mualphouna chiteng thuak ing a, tua ka kinepna pen in hichibang kampau honneih mawk lamdang ka sa. Gen dipen le thei zozen lou a a khut ka letleh a mittui in ka khut hon taaksuk keuhkeuh hi. Ka zalmang ahikei, nuihchiam lelleng ahi sam kei. “Kei Pasal Neih Utlou!” ka it, ka ngaih, ka kinepna Nenem’ tongsuah di’n piandang lua sa’ng...

“Nem, bangziak in eita? Nang hon ngai nawnlou maw?” “Umang, k’on ngaikei chile’ng zuau gen ka suak di. K’on ngai, k’on ngailua... Hilele, hon theisiam mai in aw... Na damsung loubang tulpih di’n zaw ka chingkei. Kum tamtak k’on subuai a, k’on kilam-en sak thawn maimah hehpih in hon ngaidam in... Pasal Neih Ka Utkei!”

“Nem, bangziak maw? Aziak bek hon hilh ve... Ke’n leng nang khovel a ka itpen leh ka kinepna, nang k’on tan kei di leh singdang’ ang ah ka zal tuankei di...”
“Umang, pasal nei di’n kaneih-kalam un hon chin kei! Mite’ kiten dan, tanu khak dante uh enve... Mite’n puaktheih-puakmoh teng pua ua, van a ken noinoi lai ua ke’n ipu-pa’ ngeina tengkia toh ka pasal (di) inn ah ka lut ngam kei...!”

“Zanlam in ka veng uah nupi 2 kihouna ka za gu. Lawm, na hampha ngei, nang mouhoih neilua na hi, van hon thupi kenzou lo-mahmah eivoi. Hon phungvuh leh honnak innbul sak tuan lo-mahmah ahi. Kou mounu lah ipu-pa’ ngeina teng chihlouh van ken hon nei mahmah lou tel a! Zum huai ahih danle phawklou tel a diam ah. Hichitel a neilou in pasal le neihlouh mai di hia! Mi inn a lut a, mou vanken bangmah neilou chihtel! Inn tuan le uh le ahon vanken, sengpi dim le phalou tengmah toh khakhe di ka hi, zummoh!” hiaiteng a genkhit in aban genzom theilou in a hongkap keuhkeuh hi.

Nenem, sum-le-pai ziaka ka it ahi kei. Kiteng in innsung a talou di zen van ken honnei leleng ka itna a behlap tuankei ding a; bangmah hon keng kei leleng ka itna a dausak tuankei ding. Hehnem a, thuhilh sawmsim mahle’ng tunitak in zaw a lungsim ah bangmah a lutkei ding a, ka thugen a pom ka gintak tuanlouh ziakin a inn uah ka va kha hi.

Lampi ka paikawm in hiaiteng za dia bangdia Nenem kiang vapha sese ka hia? Bang dia ‘angmasial’ Lianzamang Tonsing te’n le meeting sam sese ahi ua chi’n kei-le-kei bang ka kimohsa nilouh hi.
Thukhat ah, Nenem gen leng ka pom. Numei tamtak inleng hiai khawng ziak a pasal neih huphurlh ngoihngoih om tham di’n ka ging. Pupa’ ngeina zui i kichih leh mou vanken thu bangleng et-thak zek houh ahoih mai diam? Pupa’ ngeina te hilou, van tuamtuam deihsak a i kikensak teltulte hundang ah awl in kipe zo-le a zawng-le-hau kal kideidanna tawmdeuh diam chih khawng ka ngaihtuah khemkhem a....
Huan, mou vanken thu ah ipupa’ ngeite hilou – van tuamtuam kikensak teltul pen mou khenkhat a dia paulam zangkhai, suantham leh kiphatsakpih taak pha di eive!  A keng zoulou te a dia lah pasalte’ innsung a i damsung vuallelhpih dimdem natak zong hithei veve ding hi.

Khantouhna khat himahleh i ‘economic-life’ un hon chin tatak nai tadih lou ahihman in mou vanken thu ah ipupa’ ngeina khekkhia om nailou ahi chi a ka ngaih tuahtuah sung in inn ka tung hi. Misi kinei, zanhah ngai di ahihman in phattuam ngaihna hia, thaloh (?) si inn zanhak di’n ka kuan khia hi.

12 Feb., 2015