Naupang chik ka hih lai in ka pa'n hon omlouh san a, meithai tagah in ka na khaw sa uhi. A haksat dan zaw gen khiat zohvual ahi kei, himahleh ka tuahkhakte tamlou gen ka ut hi.
Sikul kai bang kitaima mahmah sam. Mi bang a lai siam vekvuk le hisam lou hinapi naupang i hihna toh kitha lawpna om veve hi. Kum tawp kuan Krismas bang hong naih deuhdeuh chiang in lawm-le-vualte'n van thak neih di thu kikum khawm in a om ua, a deihdeih uh - akhen ten puan-ak thak, khe kol thak, khedap thak etc. a gen lai un ken gen di theilou/gen ngamlou in lei lam peuh nga in ka kun deudau sek hi. Awle Krismas leh kumthak ahong hita a, avan neihthakte uh hon silh un chu ka eng thei mahmah mai hi. Lawm khenkhatte deihsakna jiak in amau van luite hon pe jel ua huaite silh in kei le ka kipak veve sam hi. Sikul uniform te bang chu mi a lui ngen ahi mai ka silh: a thak ka silh khak lam ka thei vaang mah mah hi.
Hun te hong pai tou in pawl sawm (Cl-X) bang exam hong naita mahmah hi. Admit card hawm hun hita himahleh kei a honpe khe theilou di chih ka heutupa'n hon gen (sikul fee piaklouh jiak) ka bei adong mah mah hi. Inn ka pai vengveng a ka nu kia’h thil om dan ka hilh a amah toh ka Headmaster pa ka va kimuh pih uhi. Fee piak zoh louh dan khong ka nu’n agen hi. Ut thu a piak louh hilou, piak di neihlouh jiak a pe zou lou ahih dan agen hi. Ka nu’n a bianga khitui kai kawm in hon nget sak ngutngut dan ka muh in ka na khase mahmah a, himah leh ka kisel teitei - ka nu’n ahon theih khak di utlou ka hih man in. Headmaster pa’n pai phot unla awlin i ngaihtuah di hon chi a kou le ka pai santa uh.
Ka pai kawm un ka nu’n na pu Thang (name changed) te kiah i va dak himhim di ahon panpih theih khak uleh chi in ka va hoh uhi. Himahleh inn ah ka pu ana omkei a, ka pi Ching (name changed) kia ana om hi. Kisuanglah pipi in ka nu’n ka buaina uh agen a, ka nu Ching in le poi na e maw chihlouh gen di dang le athei tuan kei; ka Pu Thang beek ana omleh maw hon chih pih thei lel a, huchi in kou le innlam juan in ka paita uhi.
Khosakna haksa ahih man in ka neu chik apan in mi vok khoi/vulhloh in ka kiloh sek hi. Ka let tan chi leng teirawl tan inle ka profession ahimai . Vok 3 leh 4 vulhloh ka hih man in vok ann di dol/baal aat di’n nitaklam teng in sikul kai tawp chiah ka kuan gige a, lawmte football ana pek/kimawlte bang kigal et vengveng mai sam sek hi. Ut huai lua ahih chia, vok ann at lai khawl zual in football pek di’n ka va diang lut doidoi kha sek... Inn tung phet vok ann at neen in huan ngal, a min chia vok ann pia, huai joh kisil siang, nitak ann nek zoh lai sim, huai kha ka daily routine himai.
Sensitive deuh ka diam ah khat vei kiginni nitak Niangno (name changed) te inn a ka hoh leh tangval kei sanga upa zaw (kei chu Cl-X sim lel kitangval sak pan) bang zah hiam ana om uh hivaw, chiamnuih bawl in awt in awng zia zua uhi. Kei le vatu tei ringawt, alak ua khat u Mungpu (name changed) in nang le na bang hong hih na hia na vok ann piak/aat hunta hilou maw hia lak ah vok ann di zong na hia? chi un anui zua zua ua, kize phawk lua ka hih man in ka gen di le theilou in ka dai dide hi. Sawtlou nungin ka pai pah. I zawn i ngau lah gen ngailou a mite theihsa lah ahi si a....
A ni nawn lam in exam theihna di admit card hon pia ua, a fee awl a piak dia hon phal uh chih a hon hilh un ka kipak mahmah hi. Exam bang kon zoukheta ua, hun awl (free time) kihau ahih man in ka sikul fee bat ditna di kilohna di ka zong pan hi. Nitaklam khat vok ann aat khin ka kik lam in inn kibawl lel khat ka va naih a mawk a, mistiry pa kiah kei le kiloh ut ka hih dan ka va gen hi. Aman le ka khutsiamna lam hon na dong pah a, kenlah khutsiamna bang mah ka neikei. Himahleh sep theihtheih sem dia kiman ka hih dan ka gen leh inn neipa Pu Khum (name changed) hong pai chiah ana gen himhim di’n hon ngaksak hi.
Sawt lou nung in Pu Khum le a inn bawl en din hong pai a, ken le ken le a inn bawlna a nasem a kiloh ut ka hihdan ka na gen pah hi. Aman le hon dawng pah lou in sawtlou ngawngkawi sim in hon en vengveng a, ka kiloh ut ziak hon dot phet in kenle sum ka poimoh dan ka gen pah hi. Hon hehpih ahi di a “Bawi, sum bang jah e na fee bat,” chi’n hon dong a, ken le ka gen pah ngal hi. Zingchiah na hong kuan pah thei di ahon chih leh ka kipak lua a... “Pu kakipak lua,” chi kawm in ka vok annte pua in innlam ka manohta hi.
Inn ka tung in ka nu kiah ka gen pah a, amah le kipak lua zaw hi di abiang ah kipahna mittui hong luang hi. A zing in kilohdi’n ka kuan pah a, mistiry pa chihchih tuh ka va semta - tui tawi, cement tok etc. Cement tok bang chu aw kawng in thei mahmah ei. Kawng nat dan chu mai mai lou, nekzonna a zat din zaw ngap huai vak kei ka chi lungsim hi. Himahleh ut leh utlouh thu hilou poimoh ahih ziak in kuhkal takin ka sem tou hi.
Huchi in hunte ka hon zang tou zel a pawl sawm (Cl-X) result hong suak a, kenle sang lawlou (2nd) in ka pass sam. Laisimna hun tam zaw neileng zaw hiai sanga le sang zaw di hi inga ka chi lungsim hi. Lawmten maban a akaina di vaigam mun tuamtuam Delhi, Bombay, Calcutta , Shillong etc bang hong kikum khawmta uhi. Kei ana buaina ahih leh koi ah kai di chih hizaw lou in, ka admission sum di koi a lata di chih ana hizaw. Sawtlou nung a PUC (Cl-XI) admission hunta, sum lah omlou; kua mah theihlouh in ka na guk buai mahmah uhi. Maban lah sunzom ut, lah sum lou a bang mah hih theih louh! Bat/leitawi di zon bang zaw a zawngte a dia hak sa chih tuh nepte himai... Kilohna di bang om zok khol lou, muhmuh netawm a kihih man in ut thu hilou in aban sun zawm thei di din mun in ki-omlou hi. Admission last date hong beita huchia hunte zat nawn mai ngai. Kum nawn admission bawlna di kikhol ngai chih tuh ka kihehnep na himai...
Hun-le-kumte hong pai tou zel in kenle sep theihtheih sem in ka hunte kon zang panta hi. Lawm-le-vualte hong graduate ta uh keila chu OPEN sikul a pawl sawm leh nih (Cl-XII) kaipan. Sepna gelh ching bang omta uh. U Sialching (name changed) in Bank P.O. mu in Delhi ah posting hi. Aman ka khosak dan uh atheihsa hon deihsak ziakin amah kiang a va om a, nasep di tam ahihchiah sep theihtheih sem di’n a hon sam hi. Ka paina di bahara teng hon piak sak in amah kiangah ka va omta hi.
Kipahna chu sang mahmah kisuanlahna le om veve hi. Kisuanlahna toh mitmei veng i hihna ah a office kai kal in inn ana phiat leh zut zel gimhuai thou sam hi. Ann huan, puan sawp chih khawng chu hih thei vek, inn nna teng sem thei vek, sep theihlouh nei lou - Jack of all trades, master of none achih uh chu kihimai....
Ka inn luahna kiang uah hotel boy dan khawng in ka va sem a, vaipau kisinna himai - kuang va silsil mai - ka loh (salary) di zah chu na hisap thei mai di uh. Dawr ngak khawng bang in le ka na kiloh kha ngei sam hi. Ka loh lak masak pen avek in u Sialching ka piakleh a la ut het kei a, ka piak teitei leh kon khol sak di chi in huaite bang zah hiam aphak chiah innlamte honthot sak zel... Huchi kawm in u Sialching in distance learning (IGNOU) B.A. hon zil sak hi. Dawr ka ngakna ah customer omlouh kal in ka laite ka sim zel hi. Achang chia bang lai sim ka tha it luat man a customer te va ngaih sak khalou, huchih hun chiang bang in tai kithuak geihgelh hi.
Tu hun in, hun paisate ka ngaih tuah chiah Toupa hon pinate thupi hi natel e ka chi lou thei kei hi Praise the Lord. Mi bang in hausa leh sum nei hikei mah leng ka deih/ka poimoh te lei theita. Mite et in bangmah hikei mah leng, kei ka ki-et kik chiah sang tung kisa lua (kisaktheihna lam ah ka gen hilou). Ka kipatna apat hiaitan hon domtou tu Pa Pathian min ka phat hi. Puan/van thak ka deih lai a nei zoulou, khekol tawkek ka teng lai khong ka ngaih tuah chiah tu hun in chu athak ka lei zouta. Athak ka lei zoh louh hun in le second hand hoih pipi le lei zou ta. Ka gennop pen ahih leh lei thei di din mun in Pathian in hon koihta hi.
Hin man omlou ka sak hun le om sam. Kingaihtuah siat hun le a tam himahleh huai hun a taina di lawmhoih hon theisiam di neilou ka hih man in Pathian kiah ka thum zel. Mawl tak leh siamlou pipi a ka thumnate Toupa’n ana ngaihkhiak sak ahi chih ka thei khonung hi. Lawmhoih i chih i haksat tawp a le hon taisan loute ahi chih i thei chiat uh. Himahleh huai hun ah kua mah na lawm hoih di a omlouh tawp inle lungkiak louh di ahi. Panpih Pa nai gige Pa Pathian i neih man un ei Kristiante hampha biik i hi uh. Khangthak/Sinlai te a dia ka gen noppen ahih leh Nu leh Pa toh om khawm a lai simtheite hong hah pan un na hamphat dan uh kiphawk a na laisimna uh kuhkal tak leh lungkialou in hon sim un, lai sim chih louh na hih di dang omlou ahi.