ZEO Office kikam thu ah Minister mapuina Joint Student Body-te tawh meeting nei
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : District Incharge Minister leh Agriculture and Animal Husbandry Minister V. Hangkhanlian mapuina nuai in tuni, March 14, 2018 sun dak 12:00 in a chenna inn, Zenhang Lamka ah Joint Student Body-te tawh meeting a um hi. Meeting hun in Churachandpur District sung ah Joint Student Body in Government office chuamchuam chabi a kam nau tawh kisai genkhawmna a nei ua, meeting a chun, Hiangtam Lamka Village Authority ah Chairman Thangkhosuanmung Guite, MDC leh a cabinet-te, N. Chingkhei Singh, MES-II, ZEO Churachandpur, Thangboi Gangte, MCS, SDO Churachandpur, Shyam Lal Poonia, IAS, DC Churachandpur, Rakesh Balwal, IPS, SP Churachandpur, T. Paukhanlian, EM, ADC Churachadpur, Khaipao Haokip, Chairman, ADC Churachandpur leh mi pawimaw chuamchuam te a pang ui.
Meeting hun ah Kaithienjoy Vaiphei, Convener in buaina tawh kisai a genna a chun, buaina chu issue khat mai himaleh District Administrator in mipi leh Joint Student Body te bangma mulo in a gen a, issue sukthipna ding ah issue 2 suak hi’n a gen hi. Lalkhohao Haokip, Co-convener in office kikhakte etkawl hiding leh attendance le lak hiding in a gen a, Jeffrey Saihmang, Co-convener in District Administration in a thil bawlna chung ua Joint Student Body kiang ah ngaidam a dawt ding pawimaw in a gen a, Lalniropuia, Co-convener in Joint Student Body in huhamna (violence) panglo ah lungawilona a suklatna chung ah bang ziak ah police-te Riot Gear tawh kithuam ah um a hiu em ti’n dawtna a siam a, ZEO office ah um te kintak ah a pawt uh pawimaw in a gen hi. DC leh SP Churachandpur le a umzawmlo ding uh a nawp thu a gen hi. Joseph, Co-convener in ATSUM chu Joint Student Body a ding ah parent body ahi ziak ah, a thu’u zui ah gamta a hidan uh gen in, Churachandpur district ah IAS officer tamtak hungta himaleu ziagual thil a tun masakna pen hinalai a hidan gen in, kilemna a um theina ding ah DC lakdaw ahiloleh kiphinna nasa zaw sem chiapi thei nalai ding uh hin a gen hi.
Nengkhosoi, Co-convener in ziagual kisimna chu ngaithiam theilo a hidan uh gen in, DC chawndaw ding dawi hin a gen hi.
Hangkhanlian in Manipur Chief Minister, N. Biren in Manipur a kiphinna himhim dawilo, kihona lung-awilona sukbei ding ti a hina chung ah District Administration in action la hiding uh hin a gen a, Manipur Government leh District Administration sik-le-thasang in District In charge Minister a hina dawl in ngaidam a dawn a, exam chiatha zing a hina chung ah bouruak hawilo um ding venna demand sukven pai ding pawimaw in a gen hi.
Education Employee-te buaina tawh kisai Churachandpur bep in aw-sua nei gual ah kilang a hina chung ah CPDEEU in a hiatsak dungzui ah Hill Area Committee ah pawlut ta leh, HAC in le ngaikhawk ah genkhawmna nei maleh quorum a tinlo ziak ah thupukna la theilo uh ahi dan a gen hi. Tribal leh Hill district issue himaleh amah kiang tak a buaina tawh kisai tut ahilo ziak ah ama a ding ah delzui haksa a hidan gen in, ei lak buaina’n Imphal sekkhalo a hina chung ah buaina sukven pawimaw in a gen hi. Khaipao in Churachandpur in zia gual buaina tawh kisai a chu Hero part la, District dang ah Tala kikhai maleh kiphinna dang pan umlo, DC leh SP a kihopina Home Minister thupiak ziak ah chabi kikam te a hawn kit uh hi ah gen un a taklang a, Churachandpur zuan ah a hung ding kuan ah Chief Minister kimupi ah buaina tawh kisai ah Order zukkit ding ah dawtna a siam phal piak ah um, zia dungzui a chu March 17, 2018 ah District zosia Digitalization bawl theina ding ah Order thak suak ding, huntiam tiang ah Order a suaklo ahileh, ama mapuina kiphinna pat hiding in Joint Student Body leader te chu a parent body uh, ATSUM thu pesawn ding in chialna a bawl hi.
Meeting hun sung a chun, Minister Hangkhanlian “The Manipur Agriculture Produce and Livestock Marketing Promotion Facilitation Bill, 2018” tawh kisai genbuai ah ah a umna le hilchianna bawl in, Bill chu Hill Area Committee ah puaklut a hi nung ah thingtang gam a ding ah a siatna bangma umlo ti a hi ziak ah chiatheng a hidan gen in, khenkhat in thingtang gam teng zosia mangthai ding ah a gen uh chu thu-zuau a hidan a gen hi. Provision dungzui ah Market mun ding Government in gam neithei ti tiang khel ah gam a chupiakna ding ah thaneina bangma umlo in a gen hi. Chun, Joint Student Body te’n District Administration tawh kisai ah demand a bawlte’u chu a chuam ah genkhawm lemsa hin le a gen hi.
Mualnuam leh Songtal a ding Composite Water Supply Tanky hawng
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Mualnuam Sub-Division, Thanlon A/C huapsung ah um Mualnuam leh Songtal khua kikawp ding ah NEC funding bawlna Songtal khawnak, Taumual Hill Lock ah Composite Water Supply Scheme nuai ah kisiam Water Supply Tanky kisiamzo thak chu tuni’n Circle MLA leh Chairman, MTDC Vungzagin Valte in a hawnna a nei hi. Zia hun chu Langkhanpau Guite, MDC (Tuivai Circle); Lalramsang Infimate, MCS, Addl. DC/CCpur; Thuamkhansuan, MCS, SDO (Mualnuam); Hatneilhing, Executive Engineer/PHED, CCpur Division; Laringdik, SO, PHE/CCpur; Thangkhanlian, AE/PHED, CCpur Division leh L. Dabollo, Superintending Engineer RC-III, PHED, Manipur; Thanglianpau Guite, President, ZRO banah G. Paukhothang, Chief of Songtal te’n le a uap ui.
Vungzagin in a thugenna a chun composite water scheme nuai ah water supply tanky siamna ding tawh kisai chu kum 2011 ah Rs. 2.91 crore bei ding ah buaipi panta a hidan gen in, Ex-CM Ibobi hunlai ah district zosia phial ah water scheme tamtak hawndaw himaleh ama pianna gam a diak ah Mualnuam leh Songtal khua mipite'n tuni-tiang ah tui tawh kisai ah haksatna tuak zing nalai a hidan uh a tut nung ah Ibobi in le DPR umsa Rs. 2.91 crore bei ding ah kisiam chu Rs. 4.29 Crore ah sukpun piak ah NEC ah Ibobi lekha zik piak chawi ah va del zui ngal hin a gen hi. Composite water hawng thei leh mat thei ding ah siamdaw a hitakna chung ah Mualnuam leh Songtal in tui a um dan dan mangkhawm ding leh, intake point ah thing leh gua vengbit ding, kituptak ah tanky chu enkawl ding in mipi te chialna a bawl hi.
Guite Road (NH-102B) tawh kisai a genna a chun, maintenance mai tawh lampi kisiam sek chu, a hawizawk semna ding ah BRO/BRT ten lampi siamna nasep chiapi maleu mipi’n a dawilo ziak ah tu ah National Highway Infrastructure Development Company Limited (NHIDCL) te lampi siamna nasep piak ah um, Guite road chu Manipur state a ding ah ifeline ahidan New Delhi ah tangkopi zing, Double lane chu Trible ah siam ding ah Central in approved bawlta, Rs. 1290 Crores sanction ah um in a gen hi.
Composite Water Supply Scheme nuai ah Water Supply Tanky kihawng thak chu DoNER (NEC), Shillong in Nov. 26, 2012 ah Rs 429.82 lakhs sanction a bawl tawh nasepna kipan, Contractor ahileh V. Guite a hi. Feb. 17, 2013 ah nasepna kipan, March 10, 2018 ah zaw thian ah um a hi. Zia Water treatment plan chun, Mualnuam leh Songtal khua a ding nisin ah tuithiang 120.13 kilolitre stock thei ding, khaw 2-te kigawm ah base year 2013 dungzui in milip (population) 2033 te'n nisin ah tuthiang 40 litre chiat muthei ding uh hin a kigen hi.
VPC leh Zillai in suun-thu puang
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Vaiphei Peoples Council (VPC) General Headquarter leh Zillai (Vaiphei Students' Association) General Headquarters in ILBS Delhi ah damlona ziak ah ki-enkawl Upa Kaihau Vaiphei, IDAS (Retired) mualliamna chung in suunthu a puang hi. Khailalpiak Vaiphei, Secy. Info. & Publicity, Zillai GHQ in suunna thusua a bawlna a chun, Upa Kaihau Vaiphei chu Zillai General Secretary (1965-66), Zillai President (1967-1969), Zillai a ding ah panlakna a nei te ziak ah "Thangkai Lungpau Zillai Award" piak ah a la um, Registrar of Co-operative Societies, Manipur nuai ah Zillai (Vaiphei Students' Association) registration bawlna panlatu hin a taklang hi. Khatkhotong Baite, President VPC GHQ in suunna thusua a bawlna a chun, Vaiphei te’n ki-suanpi mama Upa Kaihau Vaiphei mualliam chu it-um a sakthu taklang in, Vaiphei society a ding ah a panlakna te hiatmil hilo ding a hidan sulang in, VPC GHQ in lunggil tak ah ama ngainatute zosia leh a insung mite suunpi a hidan a puang hi.
KSO Sadar Hills in boycotts puang; dakkal 12 sung total shutdown
Kangpokpi, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Manipur ah BJP mapui coalition Government in National Sports University siamdawna ding ah KSO Sadar Hills leh mipi te demand a sukpitinlona chung in KSO Sadar Hills in March 16, 2018 ah Prime Minister Narendra Modi in Imphal a phak ding chu boycott a puang hi. Chun, March 16 ah dakkal 12 sung National Highway No. 2 ah total shutdown chiapi hiding in le a puang a, zia total shutdown chu zingkal dak 6:00 ah kipan ding nitaklam dak 6:00 kikal hiding a hi. KSO Sadar Hills Administrative office, Kangpokpi DHQ ah Thangminlen Kipgen, President, KSO Sadar Hills in thuthak lakhawm mite kiang ah a genna a chun, National Sports University umna ding tawh kisai ah thubuai um te Prime Minister in Imphal a phak hun ah foundation suangphu hawnna a nei masang ah bangkim sukfel hiding ah state government in thutiam a bawl himaleh thutiam gual ah panlakna bangma umlo in ngawna a siam hi.
Total shutdown hunsung a chu gari kiti himhim tai phal hilo ding, Government offices panna, business establishments, educational institutions zosia le kikhak ding, COHSEM exam duty leh students exam bawl ding te ahiuleh thakhawl hiding, exam duty leh students exam ding ten documents - identity card, admit card, etc a suklat uh ngai ding in a gen hi.
Measles leh Rubella Vaccination tawh kisai ah workshop nei
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Measles leh Rubella Vaccination Campaign ding tawh kisai in DFWODr Jamthianlal mapuina’ workshop chuamchuam nei in a um zing a, tuni’n Synod Hall, IB Road ah Workshop for vaccinators and supervisors Second Batches a um hi. Workshop ahileh sunma dak 9:30 in a kipan a, CCpur district sung ah Supervisor 155 nuai a vaccinators GNM leh ANM 41 pang in, GNM Training School, Bethesda College of Nursing student 47 le a pang ui. Workshop hun sung in Dr. Girvar S Baria, RRT WHO leh Dr Jamthianlal-ten Measles leh Rubella Vaccination nei hun ah report bawl ding dan leh vaccine kap ding dan ziltilna a nei ua, Measles-Rubella Campaign tawh kisai in CMO Mini Conference Hall, CMO Complex ah training nei a hi bak ah DFWO Conference hall, District Hospital ah workshop chuamchuam nei in a um hi. Measles leh Rubella Vaccination Campaign ding tawh kisai ma-ah March 15 ni ah DTC Hall, Tuibong ah ZEO nuai ah government school zosia Headmaster, headmistress leh Nodal teacher ten workshop nei ding uh ti himaleh ZEO tawh kisai ah buaina neuneuh a um ziak ah March 16, 2018 sunma dak 11:00 a pat Synod Hall, IB Road ah District sung ah Private School, Mission School leh ADC nuai ah CCCpur leh Samulamlan Block a pat Principal/ Headmaster/Headmistress leh Nodal teacher ten workshop nei ding a hiu. Measles Rubella Vaccination Campaign ahileh March 26, 2018 ah kipan ding a hi.
Kihona palai ah pang te vaidawn ding
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Hmar Innpui GHQ in March 15 sunnung dak 3:00 ah Joshep Lalrothang, President Hmar Innpui Ghq chenna inn Rengkai ah Aizawl Mizoram ah Mizoram solkar tawh kihona pang te vaidawnna nei ding a hi. Zia hun chuleh Hmar Innpui Ghq Hmar Supreme House, Mizo People Convention Manipur, leh Mizoram solkar tawh kihona pang, Hmar Peoples convention Democratic HPC-D a pat palaite te pang ding a hiu.
District Incharge Minister in New Bazar building kisa entha
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : New Bazar ah Numei Market building kisa zing chu tuni sunnung dak 3:30 in District Incharge Minister V Hangkhanlian in a etthakna a nei hi. New Bazar building thak ahileh sakzaw vang hita, March 16, 2018 ni ah Prime Minister of India Narendra Modi in Imphal a phak hun ah Manipur State project chuamchuam a hawn ding te lak ah pang a hia, Kangla, Imphal ah a hawnna/ foundation suangphu hawnna nei ding a hi. Tuni a District Incharge Minister V Hangkhanlian in new bazar building kisa etthakna a nei hun a chun Khaipao Haokip, Chairman, ADC, CCpur, Shyam Lal Poonia, IAS, DC CCpur, Rakesh Balwal, IPS DC CCpur, Thangboi Gangte, MCS, SDO/BDO CCpur, Paukhanlian, EM ADCC, CCpur district ten le a zui ua, Joint Student Organization leader khenkhat in le a zui ui. Minister V hangkhanlian in Bazar building ding hun chawmcha sung ah kisa himaleh nasepna masawn mama leh building quality le lungtun um a sak thu a gen hi.
Yamaha Showroom ah Loan facility hawng
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : K. Salbung ah um Alal & Joshua Motors kiti Yamaha Showroom ah Customer te a ding ah Loan ah a gari chawk theina ding in tuni, March 14, 2018 sunnung dak 2:00 in a hawnna a um hi. Mangneo Haokip, Proprietor in hun matna a mapui a, Boinu Singsit, Manager, Canara Bank, Churachandpur Branch in Loan Facility hawndawna nei in thugenna a nei hi. D. Thangkholet Haokip, Chief of K. Salbung in pauchapna tawh hun khakna a bawl hi. Mangneo in Customer, sum a lawm ah piak ding a haksatna tuakte khualna loan facility pat ding ah lemsakna nei a hidan gen in, Canara Bank Manager tawh kithua ah loan facility umsak thei ah um a hidan a gen hi. Alal & Joshua Motors kiti Yamaha Showroom ahileh May 5, 2017 ah kihawng a hia, gari chi chuamchuam, Alpha, Facino, Ray ZR (Disc), FZ-F1, FZ-S leh F-25 ban ah April tha ah hawn hiding,R-15V3 kiti a nei ua, Showroom hawn a hi a pat tuni tiang ah gari chi chuamchuam 200 val zuak dawk ta uh hi’n a kigen hi.
Annual fee Rs. 50 dawl ding
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Lamka Traders and Self Employed Association (LATSEA) in, March 15, 2018 a pat 2018-2019 a ding annual fee Rs. 50 dawl ding a hidan CT Lian Guite, Convener, LATSEA in a taklang hi.
Upa Kaihau Vaiphei, IDAS (Retired) mualliam
Lamka, Mar. 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Institute of Liver & Biliary Sciences (ILBS), New Delhi ah Feb, 2018 a pat damlona ziak ah ki-enkawl Upa Kaihau Vaiphei, IDAS (Retired) chu tuni, 14th March 2018 zingkal lam dak 9:30 tuam in a mualliam hi. A mualliam tawh kitawn in Delhi ah um civil society chuamchuam te’n tuni nitaklam in a suunna a nei ua, zing 15th March 2018 ah a chenna Maite House, Shillong zawtpi hiding, Shillong ah vuiliam hiding a hi.
Upa Kaihau Vaiphei ahileh (L) Henkhopau leh (L) Lalzating te chapa upa pen, a chate’u lak ah a pali na, 21 October 1940 ah Maite khua, Thanlon Sub-Division, Churachandpur ah piang a hi. 1962 ah a zi Nemzakim Vaiphei tawh kicheng in chapa 3 leh chanu 5 a nei hi. A chate ahiuleh - (L) Paulemsang Vaiphei, Manager/Andhra Bank; Ngk. Sinu Tingthiannem Vaiphei; Paulunthang Vaiphei, IAS Principal Secretary Govt of Manipur; Kailianlal Vaiphei, Chief Technical Officer/NERCORMP; Khawllalngak Vaiphei w/o Genlawmthang Lecturer Christian Academy Shillong; (L) Lalngaikim Vaiphei (the first Vaiphei Women Officer in Banking sector), Dr. Lianboi Vaiphei, Asstt. Prof, IP College for Women, Delhi University; Miss Lalpuihoi Irelina Vaiphei, Office Supdt/SCERT Dept. Govt of Manipur leh Mary Vaiphei, Nurse, Cancer Hospital, Guwahati te a hiu.
Upa Kaihau Vaiphei ahileh kum 10 a tin a pat in lo tho in sun nitum in a la pang sek a, a nu leh pa nung zui in a pang sek hi. Maite ME School a pat class VI zo in, NEIG Mission chawpna a mu tawh kitawn in Churachandpur High School in kum 1955 in class VII a zo a, 1956 in class VIII a pass hi. Insung buai ziak leh sep leh bawl khawk ziak in lekha sim dukdak theilo in kum 1960 in lo lianpi a vat a, Mautam kial tung in, buvui khat le la theilo in a um hi. Gentheina tamtak a tuak nung in, Nagaland ah police ah pan ding gua’n a chia hi. Himaleh damsung ah Matric (Class X) zo lo ah um mai ding a gel theilo ziak in Manipur ah kinungle in lekha a sim thak kit a, 1961 in Matric (Class X) a zo hi. 1962 in PUC a zo a, college kai kawm in LDC in a sem a, Manipur tribal te lak ah competitive exam ah pass masapen in a pang hi. Kum khat vel a sepzaw in 1963 in UDC competition exam na a pass kit a, College kai leh Clerk nasep thua zing kawm in, 1965 in graduate a zo hi. MA chu D M College, Imphal in a zil a, Guwahati University ah private candidate in a va exam a, Second Class in MA a zo hi. Vaiphei sung ah MA zo masapen a hi. _Nisin Thuhiltu_
Co-operative society nuai ah UDC na chu haisan in Churachandpur College ah tarik 2 November 1967 a pat in lecturer na a sem pan a, 1975 in Centre Service exam (Central Services Group A) na ah lawting in, Manipur thingtang mi te lak ah Indian Defence Account Service (IDAS) mu masapen in a pang a, Vaiphei sung ah Civil Services Exams ah a lawting masapen a hi. IAS, IPS etc officer te training na mun thupi pen ah kihia, Lal Bahadur Shastri National Academy of Administration, Charleville, Mussoorie, Uttarakhand ah foundationa course ah training bawl in, July - November 1975 sung in a um hi. Vaiphei sung ah National Academy of Administration lut masapen le a suak hi.
IDAS sepna a join nung ah kum 20 sung India gam sung mun chuamchuam ah a sep nung in, Manipur ah posting in, 1995 in Manipur mi Accountant General of Manipur masapen in a sem hi. Mi gin-um leh thudik tak ah nasem mi a hi ziak in, a chung ah mi te muan-ngamna chang in, UNO Audit team member ding ah C & AG of India tawh London leh New York ah 7th -17th May 1997 sung in audit bawl in a va pang hi. Government in semtu te ding ah kum bithiat a neitiang sempiting in Controller of Defence Accounts panmun tawh a sepna a pat in a la retired hi. _Nisin Thuhiltu_
Upa Kaihau Vaiphei hi, khawtang a ding ah mi kepezo tak a hi ziak in, Imphal Civil Hospital ah Vaiphei damlo leh thina tuak te a lawipa Sawmkhawlal tawh buaipi in coffin leh a thakna ding gari ngaitua in, Delhi a pat India solkai milian mi lal Manipur pha a um ua leh Vaiphei min in a kimupi sek ui. A hun lemchang nei zosia gam leh nam a ding ah kimang mi a hina chung in Zillai General Secretary (1965-66), Zillai President (1967-1969) in a la pang a, Registrar of Co-operative Societies, Manipur nuai ah Zillai (Vaiphei Students' Association) registration bawlna panlatu ‘n a la pang hi. Chun, Vaiphei National Organization (VNO) ah General Secretary in kum bang a hem zat Sawmkholal, VNO, President hilai in a la pang a, Vaiphei Welfare Association, Shillong ah kum 2006 ah pat in Chairman in a la pang a, zia hunsung ah chun Society Registration le Meghalaya Govt nuai ah bawldaw ah um in, Christian Cemetry, Vaiphei te a ding in Long Range lui gal ah chawkdaw in a la um hi. Zia hun lai ah chun, T.Vaiphei, (L) Jangkholian, Dr. P.Lengente, J.Baite, P.O.SBI leh Paukhoginte tawh Vaiphei Welfare in a la kithuau hi.
A sepna a pat a pension/retired nung in kum 5 sung lam a thi tiang in Vaiphei pau ah Holy Bible ledaw (translate) thak gua’n, panlakna a nei zing a, a sample print daw hita himaleh Holy Bible ledaw thak hawnna nei manlo ah mualliam a hi. *(Nisin Thuhiltu)*
Office of the
Young Vaiphei Association (YVA)
General Headquarter
Churachandpur, Manipur
SÛNPINA THU
14th March 2018
Pu Kaihau,IDAS (retd) in damlona ziak ah ILBS Hospital, Delhi ah mual ei liamsanna chung in Young Vaiphei Association (YVA), General Headquarter in puaknat um a kisa, a ki sûn tak zet a hi.
Ti gual ah I Nam sung ah mi tawmngai leh Mi kiphal mama khat in eila beisanna chung in Young Vaiphei Association (YVA), General Headquarter in thawmhau um a kisa mama a hi. Lalpa'n a nutsia insung mite thamuanna pe ta hen.
YVA General Headquarter sik in,
Sd/- Sd/-
Upa Vungminthang Thanglalsiam Vaiphei
President General Secretary
State government in total revenue Rs. 831 crores mudawk zo:CM
Imphal, March 14 *(Nisin Thuhiltu)* : Chief Minister N. Biren Singh in financial year 2017-18 sung ah State government in total revenue Rs. 831 crores mudawk zo a hidan gen in, financial year 2016-17 ah Rs 586 crore sang ah revenue kimudawk Rs 245 crore ah tamzaw hin a gen hi. Next fiscal year ah government in revenue target Rs 948 crores ah kawi a hidan gen in, 15th March, 2017 a pat BJP led government in blockade leh bandh-free state ah Manipur a kawi thei chu kipak mama a hidan a gen hi. State government in citizen-centric leh corruption-free ahitheina ding ah panlakna a nei banah mipi haksatna tuak te haksatna hiatpi theina ding ah “Meeyamgi Numit” leh “Hill Leaders’ Day” chiapi zing in a gen a, government in pro-people welfare schemes chuamchuam – migenthei te panpina ding ah Chief Ministergi Sotharabasing-gi Tengbang (CMST), Chief Ministergi Hakshelgi Tengbang(CMHT); “Chief Minister’s LaiyengShen” ; “Chief Minister’s Lairik Yengminnasi” for minority students for English, Maths and Science ti te chiapi in a gen hi. Border areas a biktak ah Moreh leh Behiang ah security sukhau ah um, Special Forces te border areas ah kikawi a hidan gen in, Crime &Criminal Tracking Network leh Systems project te kituptak ah kikawi, numei te humbitna ding ah Fast Track Court hawn ah um, 10 Advanced Life Support Ambulances hawpdaw ah um, Chandel leh Tamenglong 50 bedded District Hospitals hawn ah um, Moreh, Churachandpur leh Keirao ah 50-bedded AYUSH hospitals sakna ding ah foundation suangphu hawn hita leh Jawaharlal Nehru Institute of Medical Sciences (JNIMS), Porompat ah dental college kihawng in a gen hi. Free diagnostic programme nuai ah diagnostic tests chi 57 te free ah kibawl ta, BPL family te ding ah Free dialysis facility JNIMS ah umta leh Central Government in state sung ah helicopter service um theina ding lemsakna neita, Cancer Hospital leh State Mental Hospital hawn ding ah guanggalna chiatha zing in a gen hi.
Education sector ah government in educational system chung ah transparency um theina ding ah private schools leh private coaching centres te a ding ah dan siamthak, Dhanamanjuri University chu academic session 2018-19 a pat function sak hita ding, colleges 40 ah vocational training course umsa hita hin a gen hi.
Power sector ah State Government in “Saubhagya” scheme chiapi ah 1.75 lakhs households te’n power leh grid connectivity free ah mu ding, census villages 2,582 um lak ah 2,457 villages te electrified hita, a dang 125 villages te 2019 kum tawp tiang ah electric tunsak hiding in a gen a, Government in UJALA Scheme nuai ah 1.5 lakh LED bulb/tubelights hawmdawkta, Thoubal, Elangkhangpokpi, Chandel leh Hundung 132/33kV sub-stations kihawng, Henglep, Oinamlong, Ukhrul Khunjao, Gelnel, Chakpikarong, Phungyar, Mao, Kasom Khullen, Nungbu Khullen leh Mayangkhang 33/11kV sub-stations kihawng leh Thanlon, Moreh leh Tipaimukh 132/33kV sub-stations kikawi thak te March 2018 sung ah zawthian hiding in a gen hi.