Hon Ngaidam In Aw Nu ~By: ZM Tonsing
"Nu, kha na kiatni kumtam kivei zong, Zuapa kia vailou kuan et-in lawmtheikei veh aw..."

2004 ahi. Phavanglai ka chi dekna a ahi kei deuh di, phavang louvat chih khawng le om ahih man in. Phavang ma deuh, kumnawn chiang a lou di telni ahi. Ngeina dan a diam ah loulai doh(loutel) ni in bel kuapeuh louteltu hi'n tellou dite hitaleh thuduhziak chihna le hituanlou in louteelna mun ngaikhia in kuapeuh ki-inn om hiuheu geuh hi.

Loulai a hon dokta ngei ua, ngeina dan in ka pa'n chu Number sang deuhmai khat a hon laidok venvon nawn geet hi. Number tam dokkha theilua ahihman in a nai munhoih kitang zou ngeilou a, lou gamla pipi kinei gige hi. Loutelna paitou zel in ka pa' hun a hongtung khong a, kou leng ka Nu leh ka Ulian toh atelna mun ngai in kong a Bench tung ah ka tu khipkhep uhi. Lou gamla tel gige ahihman in kei leh ka Ulian in chuh gamla di sa a koihtop, a lou telzohphet a amun theile hilou pi'n "Lawmlawm gamla thou e!" chi'n heh chitak in ka na hehsukpah mai uhi. Himahleh, ka Nu'n bel gamla lou ahi chi'n ana kipak mahmah nawn a...

Hunte paizel in ka Nu'n damlouhna ziak in Lamka lam ah hon omlouhsan vengveng hi. Nikhat ka pa toh kou gelkia louvaat in ka kuan ua, nna lah kisem thei tatak nailou, sing lianzek lah kiphuk zoulou, i phuk sunsun te lah saang taktak a kiphuk. "Singsuam le na ut thou a, huai a vau(vaukang) sing vasuam ve" chi'n ka pa'n vausing niam bilbial khat  ahon kawkmuh hi. Kenleng kilawptak a naihphei in ka va suam tei a, a sing taak toh a duai toh hiang 2/3 hiam ka suamzoh in ka bahse gai hi.

A danglah satzou tuannawnlou ka hihman in singkung ah laa khawngpeuh sa in ka om nilouh hi. Lamdangtak in nidang a ka ngaihtuah khak le hikhollou(naupang lai mahmah sam a kihihna ah ngaihtuah a le kinei ngeikhollou, ngaihlou chihna bel hilou), hiai hun chiah in ka Nu ka lungsim ah om in hong om guih mawk a...Ka lou di uh ka en a, "Ka Nu'n lounai kinei di chi'a a kipah-pah maizen toh kuan khalou di hi maimah hia...." chi'n banglou hiamhiam, a se lam ngen kipia in naupang chik himahle'ng ka biang ah ka khitui ka nulseng kei!

December 21 nitak a lawmte toh Songtal zinlam (Songtal toh gamgi, huailam lou a kinei) a sazu kua tou ding chi'n nasatak a kigenphur in ka kikhen uhi. Sazu ko-toh ka utluat ziak in ka ihmu theikei zozen, phalbi zaan sawt hina maizen e! Leitung kipei khawl hisamlou ahih man in December 22 ni zingkal khua a hongvak khong a, nidangte mah bang ka sa a, a kilamdanna di le ka theituan kei. Sazu ko-toh ka ut luat ziak in nidangteng sangmah in le ka vaidawn zaw a, nisa leng vaakzaw tham hi'n ka thei. Nidang tengsang mah in le hiai ni chuh ka kipahpih zo-thamtham hi.

Zingkal thou, ka pa'n ann huan, a kiang ah ka va tu kiu-kiau a, a mel a lamdang tuanlam le ka theikei. Ahitak in zaw nidangteng sang mah a le a mel mial/mual zaw di'n ka gingta tinten, ken bangmah ka theihlouhziak lel hi. "Pa, tuni loulam ah sazu kua ka va tou uh aw, ka lawmte toh". Hon phallouh di lah nuam a sa kei, himahleh hon phallou lampang deuh zaw ahi. "Va kuan khol dah ve, na Nu le nidang toh teh a halh lou zaw deuh abang a...." Ka dawngnawn kei na a "Kuan mah kei dia, i ut vele" ka lungsim a chikawm in ka pawtsan hi.

Zing ann ne-khin phet kamkhuahna toh konglam a diang pawt in Songtal zinlam a sazu kua tou dia kuan chuh ka hi ta mai. Ka Nu gim leh gimlouh kia hilou, damlou lupna ngak a hunsawttak omta ahihlam le theilou hialkhop in nuam ka sa hi. Ahi a, thumanglou na-nana chu ka lohching kei uh, sazu le manlou phial, khat ka mat sunsun uh Dozer-te' ui in hon neksak zo-mah hi. Tha-thawn hit-het, khutvuak a inn lam kiik himahle ung lunglut zoukhop, ka lunglut ziak a hoh ka hihman in ka kisiikkei. Lampi ah gilkial in bahse sim mahmah mahle'ng zong ka kisiik tuan kei. Ahi a, thumanglou, hong kiphallou pipi a kuan teitei ka hihman in inn tung ding bel huphurlh guukna ka neithei sam hi.

A tawptawp in gilkial leh bah ngawingawi in inn chuh ka tung khong sam (u)hi. Ka pa'n "Kuan ken na Nu halh lo khollou ahi hon kichi a nava kuan teitei a..." hon chi a aban bang dang a gensau nawn tuankei, a dang a awk! Nitaklam teng a hichi hi chi'n ken bel ka thulim ngaihlo-vak tuan kei! Himahleh, a tawp in ka va pai a, ka nu ka et leh ka dip a hawm gai, gen di ka theikei, a mel leh om dan a kipan a kilanglua, lam-et di a om nawnkei. Ata gamkuankhe-te honna ngak lel ahi ding ka Ute hongtung nailou akankan mai a....Ka inkongte uh Uniang in thumna honnei a, huaikhit phet in ka Ute le a hongtung uhi. "Nu ka Ute hongtung ta uh", konglam (ka Ute' lam) mitsuan giau in hiai leitung lungzinna leh mangbatna, haksatnate thuaknawnlou ding in December 22, 2004 nitaklam dak 4:00 PM in Toupa kiang hon zotsanta hi.

Hun hongpai zek a, min Christmas leh kumthak inn kuan kim in kipak tak in a hon zang ziahziah ua, Tuunnu ngaihna a lian deuhdeuh hi. Christmas leh Kumthak tan beek hon dampih lai hile chin maw Nu i chi a lah ei' hihtheih ahi kei. I kikhom a lah ka Nu tutna mun, nidang a atutsekna mun a awng heuhou, ngaihtuahna a paisau baihtel mai...

Nu hiai leitung a hichitanlel hun zangkhawm di ihih lam theile'ng zaw....honna ngaina lou hina maizen ing e! Lah a kikhelta a.  Na damlouhlai a na kiang a ann ne dia non zot a, na damdawi gim haat thengthung te ka kihman a ka utlouh hai hina tel ing e...Hon Ngaidam in aw Nu! N'on itluat man a im zounawnlou a thudik n'on hilh "Sawt hon dampih nawnlou di ka hi" non chih lai a bang dia ka lungsim a le kemlou a, vei leh puaknat ale ana neitel lou ka hia! Bang lungsim nei; bang chi mihing ka telhiam! Naupang chik hilai ka hihman in n'on theihsiam mahmah bel ka gingta himahleh ka kisiamtan theikei, na von lungmawl hon ngaidam in.

K'on it, k'on ngai, nna gum sem di'n k'on phalkei himahleh "Tawlnou" beek n'on puak lunggulh lai hina maizen ing e....Vuahzu-daikai, thousi-thouvai thuak dia n'on phallouh man a "TAWLNOU" a n'on khem lungdam lainite, hiai khovel hun tomchik zangkhawm di ihih lam theile zaw tawlnou hong puakpih mah di hive'ng...Ka tawl, ka gim, ka vanpuak a gik chimailou a vaipai kawm a lamsak-lamkhang a sialluang gai non doh a, na seng a n'on siat selsal, na seng a et-lawm tel....!

Buh-hak a ann na sungkhiat, na ann suk leh na ann sepgingte, ging kilawm hina maizen e, ka za chim kei, ka za utlai....Mi ka chibai nang ka taklam n'on hilh ngitnget lai nite...gamtat-khohei kilawm honhilhlai lou teng dingna hiam, deihkhop baih hina tel chia! Nu, nang hon hilhte a kilawm kholdiak, ka deihkhopkei, ka theinuam lai. Eipau (A,AW,B,CH...)gelh didan n'on hilhlai nite(Paite pau a laigelh di dan ka Nu hon hilh ahi. Hiai tungtang a chiang zaw sem a simnuamte'n ZogamOnline a ka article "Nu, Ka Kipak!" chih ah a et-theih ding) Bangpi hon hilhtheikei mahle chin zong ka laisimna a n'ong tutpih a, ka zul a Bible n'ong sim ka lungnop banah khamuang hina tel ing e...Aw ka ngai hun mualliamsa!

Hun mualliamsate samkiik theile'ng....na tongdam sangnuam lai hina maizen ing e. Zaalmang bek in na melmu nuam ve'ng. Ahi, Dec., 22 sunni toh a tum khawm di na hihlam theile'ng zaw hon ompih den di hive'ng...Ka hai, ka chingkei, Hon Ngaidam in. Hiai nuai simlei ah gibang kikhen mahle muanna Thianmang' siang ah dawnbang kituakni, aw Nu...Na kawi leh vonte'n nang ngilhni nei ngeikei nung....

03/August/2013.